Od niedawna każdego roku 1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Pomysłodawcami upamiętnienia Żołnierzy Wyklętych byli m.in. Lech Kaczyński – Prezydent RP oraz Janusz Kurtyka – Prezes Instytutu Pamięci Narodowej. Obydwaj zginęli w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem w dniu 10 kwietnia 2010 roku.
Ich dzieło kontynuowane przez posłów i senatorów prawicy doczekało się upamiętnienia w lutym 2011 roku w postaci uchwały sejmowej, w której zapisano: „W hołdzie „Żołnierzom Wyklętym” – bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienie dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób, przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu”.
Niestety, w uchwale sejmowej nie sprecyzowano, dlaczego na uczczenie pamięci Żołnierzy Wyklętych wybrano dzień 1 marca. Uzasadnienie jest jednak bardzo proste; jego autorem jest wspomniany wcześniej Janusz Kurtyka. Tegoż dnia w 1951 roku w więzieniu na warszawskim Mokotowie wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukaszu Cieplińskim, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Batorym, Adamie Lazarowiczu, Franciszku Błażeju, Karolu Chmielu i Józefie Rzepce. Ci dzielni, oddani Ojczyźnie żołnierze byli ostatnimi koordynatorami ogólnopolskiej „walki o Wolność i Niezawisłość Polski z nową sowiecką okupacją”.
Lata propagandy komunistycznej sprawiły, że wielu z nas niezbyt dobrze zna historię walki i działalności ludzi tzw. „drugiej konspiracji”. Żołnierze Wyklęci to żołnierze powojennego polskiego podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, którzy sprzeciwili się podporządkowaniu naszego kraju ZSRR. Zwalczani przez władze komunistyczne nie tylko zbrojnie, ale i poprzez wymierzoną w nich propagandę, która nazywała ich „bandami reakcyjnego podziemia” lub „wrogami ludu”, niezłomni, walczyli o Polskę wolną i sprawiedliwą.
Walka Żołnierzy Wyklętych była oddolnym, spontanicznym odruchem samoobrony społeczeństwa polskiego przeciwko sowieckiej agresji i narzuconym siłą władzom komunistycznym. Określenie „Żołnierze Wyklęci” po raz pierwszy zostało użyte w 1993 roku jako tytuł wystawy „Żołnierze Wyklęci – antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.", zorganizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim. Jego autorem był Leszek Żebrowski.
Szacuje się, że wszystkie polskie organizacje niepodległościowe po II wojnie światowej skupiały od 120 do 180 tysięcy osób. Była najliczniejsza antykomunistyczna konspiracja zbrojna w Europie. Warto pamiętać, że podziemie niepodległościowe aktywnie działało także na Kresach Wschodnich, szczególnie na ziemi grodzieńskiej, nowogródzkiej i wileńskiej. Ostatnim członkiem antykomunistycznego ruchu oporu był Józef Franczak ps. „Lalek”, który zginął w obławie pod Piaskami (woj. lubelskie) 21 października 1963 roku, czyli osiemnaście lat po zakończeniu wojny.
Żołnierzy Wyklętych i ich rodziny dotknęły ogromne prześladowania. Władze PRL były tutaj bezwzględne. W walkach podziemia z władzą komunistyczną zginęło około 9 tysięcy żołnierzy i osób cywilnych. Kolejnych kilka tysięcy zostało zamordowanych na podstawie wyroków ówczesnych sądów lub zmarło w więzieniach. Historia wysiłku zbrojnego drugiej konspiracji nadal wymaga jednak dokładnych badań. Uczestników ruchu partyzanckiego po 1944 roku określa się również jako „Żołnierzy Niezłomnych”. Pamiętajmy o tych dzielnych i odważnych ludziach, prawdziwych patriotach nie tylko 1 marca.
T.Ś.
Na zdjęciu: Stanisław Sojczyński „Warszyc”, kapitan Armii Krajowej, organizator i dowódca Konspiracyjnego Wojska Polskiego, aresztowany 27 czerwca 1946 roku w Częstochowie, stracony 19 lutego 1947 roku w Łodzi.
